Rodzaj i kolejność sztućców na stole ma znaczenie nie tylko podczas uroczystego przyjęcia, ale też na co dzień. Stosując się do zasad savoir-vivre'u każdego dnia, możesz dodać wyjątkowości posiłkowi, nawet jeśli to tylko śniadanie jedzone w pośpiechu przed wyjściem do pracy. Poznaj główne reguły aranżacji stołu – to proste!
Wprowadzenie: stół, który zaprasza – dlaczego detal ma znaczenie?
Prawidłowe ułożenie sztućców na stole jest ważne przede wszystkim ze względów praktycznych. Ułatwia przechodzenie do kolejnych potraw bez zastanawiania się nad tym, których sztućców użyć. Dodatkowo pozwala na umieszczenie na blacie wszystkich elementów w taki sposób, by nie zajmowały dużo miejsca i zapewniały swobodę ruchów podczas jedzenia.
Duże znaczenie mają także kwestie związane z etykietą i tradycją. Stosując się do określonych zasad, nadajesz oprawie stołu uroczysty, elegancki wygląd. To z kolei może wpłynąć na odczucia gości dotyczące całego posiłku i być wyrazem szacunku ze strony gospodarza, który poświęcił czas na upewnienie się, że wszystkie detale są zgodne z założeniami savoir-vivre'u.
Podstawowe zasady nakrywania do stołu, czyli savoir-vivre na co dzień
Codzienne ułożenie sztućców nie powinno sprawiać trudności, bo do zagospodarowania masz zaledwie kilka elementów. Musisz tylko pamiętać, by wszystko znajdowało się po stronie tej ręki, do której ma docelowo trafić – z myślą o wygodzie i braku konieczności przekładania rzeczy nad talerzem. Nasze wskazówki rozwieją wszelkie wątpliwości.
Widelec, nóż, łyżka – prosta zasada prawej i lewej strony
Szacuje się, że 8–15% populacji świata jest leworęczna, co oznacza, że w zdecydowanej większości przypadków najczęściej jemy prawą ręką. W związku z tym należy powierzyć jej zadanie wymagające precyzji i ostrożności, czyli krojenie za pomocą ostrego narzędzia. Przesądza to o tym, że nóż zawsze znajduje się po prawej stronie talerza. Samo ostrze należy odwrócić w stronę nakrycia stołu ze względów bezpieczeństwa – aby zminimalizować ryzyko skaleczenia.
Z tego wynika, że lewa ręka pozostaje wolna do nabierania kęsów czy przytrzymywania jedzenia podczas krojenia. To właśnie z tej strony należy zatem umieścić widelec, z ząbkami skierowanymi w górę.
Gdy posiłek składa się z dwóch dań, trzeba znaleźć jeszcze odpowiednie miejsce na łyżkę. Biorąc pod uwagę tradycyjną kolejność serwowania dań, powinna znaleźć się po prawej stronie noża. Dzięki temu najpierw zjesz zupę, a później odłożysz głęboki talerz z łyżką i zajmiesz się drugim daniem – nóż będzie pod ręką.
Sztućce deserowe – nad talerzem czy podawane osobno?
Ułożenie sztućców deserowych można przeprowadzić na dwa sposoby:
- sztućce podane wraz z resztą – w ten sposób oszczędzasz na czasie, bo nie musisz dwukrotnie krążyć wokół stołu, aby rozmieścić na nim sztućce. W takim układzie łyżeczka lub widelczyk deserowy powinny znaleźć się nad głównym talerzem, skierowane odpowiednio w lewo i w prawo. Dzięki temu oszczędzisz miejsce na stole i ułatwisz sobie sięganie po nóż, widelec i łyżkę;
- sztućce podane osobno – to bardziej eleganckie rozwiązanie stosowane najczęściej na przyjęciach z profesjonalną obsługą kelnerską. Gdy przychodzi czas na deser, główna zastawa jest zabierana, a jej miejsce zajmują sztućce i talerze do deserów. W tym przypadku możesz ułożyć łyżeczkę czy widelec po prawej stronie talerza, choć zastosowanie górnego układu też jest prawidłowe.
Miejsce dla serwetki i szklanki – dopełnienie aranżacji
Jeśli lubisz mieć pod ręką pojedynczą serwetkę zamiast serwetnika umieszczonego w centralnej części stołu, musisz znaleźć dla niej odpowiednie miejsce na stole. Zgodnie z tradycją należy ją położyć po lewej stronie talerza, dzięki czemu cały układ wygląda symetrycznie.
Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, w której serwetka zostaje misternie złożona w jakiś dekoracyjny wzór, np. wachlarz, kwiat lotosu czy koronę. Takie małe dzieło sztuki (a jednocześnie dowód zdolności i cierpliwości gospodarza) powinno zostać właściwie wyeksponowane poprzez ustawienie na środku każdego talerza. Gdy przyjdzie czas na jedzenie, wystarczy ją rozwinąć i ułożyć na kolanach.
Ostatnim elementem codziennej oprawy stołu jest szklanka na napój, którą stawia się po prawej stronie, nad nożem i łyżką. Dzięki temu można po nią wygodnie sięgnąć prawą ręką. To samo dotyczy też filiżanki z kawą lub herbatą, jeśli nakrywasz do deseru. Pamiętaj o tym, by jej ucho (i ewentualny uchwyt szklanki) było skierowane w prawą stronę.
Eleganckie nakrycie stołu na specjalne okazje – krok po kroku
Wyjątkowa celebracja wymaga szczególnego podejścia do kwestii nakrycia stołu. Dzięki temu już samo ułożenie sztućców i talerzy będzie podkreślać rangę wydarzenia i wskazywać na jego elegancki charakter. Chociaż główne zasady savoir-vivre'u pozostają takie same, jak na co dzień, odświętna zastawa składa się z większej liczby elementów, którym trzeba znaleźć właściwe miejsce na stole.
Zasada „od zewnątrz do wewnątrz” – jak nie pogubić się w kolejności?
Patrzysz na eleganckie nakrycie stołu i gubisz się w tym, po co sięgnąć w danym momencie? W rzeczywistości wszystko zostało zaplanowane z myślą o zniwelowaniu takich problemów i naturalnym porządku rzeczy.
Zgodnie z tą zasadą zawsze sięgasz po te sztućce, które znajdują się najbardziej na zewnątrz, a wraz z przechodzeniem do kolejnych dań kierujesz się coraz bardziej do wewnątrz. Przykładowo, jeśli na końcu linii sztućców leży łyżka, to znaczy, że posiłek rozpocznie się od zupy. Gdy skończysz ją jeść, to nakrycie zostanie zabrane ze stołu, a Ty sięgniesz po następne sztućce w kolejności, czyli np. widelec i nóż do dania głównego, itd.
Pełna zastawa: od przystawki, przez zupę, po danie główne
Jak ułożyć sztućce na stole, aby nadać całości elegancki czy wręcz luksusowy wyraz? Kieruj się następującymi zasadami:
- po lewej stronie widelce – najbliżej talerza widelec do dania głównego, następnie do ryby, a z brzegu najmniejszy do przystawki,
- po prawej stronie łyżki i noże w kolejności ich użycia – przy samym talerzu nóż do dania głównego, a następnie do ryby i do przystawek. Jeśli w skład posiłku wchodzi zupa, najbardziej na prawo znajduje się zawsze łyżka,
- u góry sztućce deserowe – widelczyk tuż nad talerzem, a nad nim łyżeczka,
- z boku sztućce do pieczywa – talerzyk do pieczywa należy postawić po lewej stronie głównego nakrycia, nad widelcami. Na nim powinien znajdować się ukośnie ułożony nożyk do masła.
Jak i gdzie ułożyć kieliszki do wody i wina?
Uroczysta okazja najczęściej wiąże się z podaniem do posiłku nie tylko wody, ale też alkoholu. To oznacza dodatkowe elementy układanki, które trzeba rozmieścić na stole. W takim przypadku szkło układa się po prawej stronie nakrycia, nad nożami. Zalecana kolejność (patrząc od lewej strony) to:
- kieliszek lub szklanka do wody,
- kieliszek do szampana,
- kieliszek do wina białego,
- kieliszek do wina czerwonego,
- kieliszek do wódki.
Jeśli alkohole są podawane w innej kolejności, można zmienić ich ułożenie na stole na bardziej naturalne. W rezultacie sięganie po kieliszki będzie tak wygodne, jak po sztućce.
Sztućce to biżuteria stołu – jak dopasować ich styl do aranżacji?
To, jak ułożyć sztućce do obiadu, jest ważne z powodu savoir-vivre'u i chęci zapewnienia gościom komfortu podczas jedzenia. Na efekt, który na nich wywrzesz, wpływa również sam wybór odpowiednich elementów zastawy. Możesz kierować się przy tym wyglądem serwisu obiadowego lub spojrzeć na całość z szerszej perspektywy – jak na istotną część aranżacji wnętrza. Niezależnie od tego, które z tych założeń przyjmiesz, w sklepie Home&Passion znajdziesz coś odpowiedniego i idealnie wpisującego się w Twoje kryteria.
Nowoczesny minimalizm – czarne matowe i proste formy
Jeśli interesuje Cię nowoczesne nakrycie stołu, zwróć wzrok np. w kierunku sztućców w czarnym kolorze. Dobrym wyborem okażą się też matowe wykończenie oraz geometryczne formy, które kojarzą się z elegancją w niewymuszonym stylu. Taka zastawa będzie dobrze wyglądać przy talerzach w neutralnych barwach (biel, szarość, beż), ale też w aranżacjach w duchu nowoczesnym, nowojorskim, a nawet loftowym czy industrialnym.
Styl glamour – złoto i miedź w roli głównej
Styl glamour bazuje na wrażeniu luksusu, który wykreujesz za pomocą sztućców w kolorze złota lub miedzi. Ich połysk dobrze się prezentuje na tle talerzy czarnych lub białych ze złotym rantem, które są popularne we wnętrzach urządzonych w tej estetyce. Efekt ten pogłębi zastosowanie serwisu z porcelany, który nada całości szlachetny wyraz. Pożądane są też nakrycia przezroczyste i z misternymi wzorami kojarzącymi się z ciętym kryształem.
Naturalne inspiracje – stół w stylu boho i rustykalnym
Poczucie bliskości z przyrodą i sielskością osiągniesz, wybierając sztućce w stylu boho. W ich przypadku kluczowe są zdobienia, np. finezyjne żłobienia z roślinnymi motywami czy celowe przetarcia imitujące nadszarpnięcie zębem czasu. Najczęściej pojawiają się one na trzonku.
Ponadczasowa klasyka – elegancja stali nierdzewnej
Klasyka nigdy nie wychodzi z mody, a przy tym pasuje do różnych okazji – mniej i bardziej oficjalnych. W odniesieniu do sztućców najczęściej oznacza to elementy wyróżniające się symetrią, metaliczną barwą typową dla stali nierdzewnej i błyszczącym lub subtelnie satynowym wykończeniem.
Jeśli zdecydujesz się na taki design, nie musisz martwić się spójnością całej kompozycji, bo osiągniesz ją bez żadnego wysiłku. Nie ma też znaczenia, jakie pomysły na aranżację stołu wpadną Ci do głowy – zrealizujesz każdy, bo takie sztućce dobrze wyglądają jako dopełnienie talerzy we wszystkich barwach.
Najczęstsze błędy w nakrywaniu do stołu i jak ich unikać
Chociaż zasady dotyczące układania sztućców na stole są proste, wymagają dbałości o detale. Drobne odstępstwa od obowiązujących norm mogą znacząco wpływać na rezultat i wrażenia płynące z posiłku. Do błędów, których warto szczególnie unikać, zalicza się:
- kierowanie ostrza noża na zewnątrz, co wygląda nieprofesjonalnie i niesie za sobą ryzyko skaleczenia,
- wyciąganie na stół rzeczy, które nie są potrzebne do posiłku, a tylko zajmują cenne miejsce,
- położenie sztućców w zbyt dużej odległości od talerza (dalej niż 2-3 cm od niego), przez co korzystanie z nich jest niewygodne,
- brak symetrii – po obu stronach talerza powinna znajdować się podobna liczba elementów.
Jak dbać o sztućce, by zachowały swój blask na lata?
Właściwa pielęgnacja sztućców to klucz do tego, by prezentowały się schludnie i podkreślały charakter aranżacji stołu. Jeśli zależy Ci na ich długiej żywotności, kieruj się w tym zakresie wskazówkami producenta, zwłaszcza w kontekście samego mycia. Wbrew pozorom, nie wszystkie elementy ze stali nierdzewnej nadają się do mycia w zmywarce. Niektóre z nich lepiej czyścić ręcznie, zwłaszcza te z dodatkowymi powłokami, np. w złotym lub czarnym kolorze.
Na metalicznej powierzchni (w macie lub połysku) wszelkie smugi i zacieki są bardzo widoczne. Z tego powodu sztućce wymagają wycierania miękką ściereczką od razu po umyciu. Przed położeniem na stół warto je dodatkowo wypolerować – ze względów higienicznych i estetycznych.
Jak przechowywać sztućce? Najlepiej w separatorze z miękkimi przegródkami, w których nie będą się wzajemnie rysować. Ma to szczególne znaczenie w przypadku elementów pozłacanych czy pokrytych powłoką w innym kolorze, które są na to najbardziej podatne.
Podsumowanie: stwórz stół marzeń z Home&Passion
Po przeczytaniu naszych wskazówek wiesz już, jak udekorować stół na przyjęcie, a jak nakryć go do codziennego posiłku. Pamiętaj jednak, że na wygląd stołu wpływa znacznie więcej elementów, w tym serwis obiadowy oraz naczynia służące do podawania potraw. Tylko wtedy, gdy wszystko harmonijnie ze sobą współgra, aranżacja jest dopracowana w każdym calu i gotowa na to, by zachwycić Twoich gości.
Jeśli masz problem z właściwym wyborem poszczególnych elementów wchodzących w skład serwisu, zainspiruj się innymi wpisami lub skontaktuj się z nami. Chętnie pomożemy Ci stworzyć wymarzoną oprawę stołu.
FAQ
Czy sztućce można myć w zmywarce?
Wszystko zależy od zaleceń producenta. Zanim wyrzucisz opakowanie do kosza, zapoznaj się z nim, by upewnić się, jak należy myć sztućce. Niestosowanie się do tych wskazówek przesądzi o tym, że szybko stracą na estetyce i będą wymagać wymiany na nowe.
Po której stronie kładzie się łyżeczkę do herbaty?
Jeśli układasz ją z pełną zastawą, powinna znaleźć się nad talerzem do dania głównego i nad widelczykiem deserowym. Jeśli podajesz sam deser, miejsce łyżeczki znajduje się po prawej stronie filiżanki – bezpośrednio na spodku lub ok. 2-3 cm od niego. Niezależnie od tego, czy użyjesz jej do jedzenia ciasta czy zamieszania napoju po posłodzeniu, chwycisz ją prawą ręką, więc taki układ będzie najwygodniejszy.
Ile kompletów sztućców warto mieć w domu?
To zależy od liczby domowników. Najczęściej w zupełności wystarczają 1-2 komplety na każdą osobę jedzącą posiłki w domu. Jeśli często przyjmujesz gości, warto zdecydować się na 2-3 komplety, aby mieć zapas wystarczający do zorganizowania przyjęcia w większym gronie.
