Porcelana to materiał, który od wieków zdobi nasze domy i stoły, przykuwając wzrok swoją delikatnością, elegancją i przede wszystkim niezwykłymi zdobieniami. To one nadają jej luksusowego sznytu i dzięki nim wiemy, że mamy do czynienia z produktem premium. Poznaj techniki i motywy, dzięki którym udaje się stworzyć niezwykłe dzieła na naszej ukochanej porcelanie.
Techniki zdobnicze używane przy pracy z porcelaną
Wyróżniamy wiele technik zdobienia porcelany, które pozwalały na tworzenie różnorodnych wzorów i motywów. Do najpopularniejszych należą malowanie ręczne, przenoszenie wzoru za pomocą kalki, spryskiwanie farbą dużych powierzchni, ozdabianie reliefem czy zdobienie złotem. Techniki te pozwalają na uzyskanie efektów, które nadają porcelanowym przedmiotom wyjątkowego charakteru. Różnorodne sposoby zdobienia porcelany dają inne efekty – warto znać je wszystkie (lub chociaż te najważniejsze)!
Porcelana malowana ręcznie
Ręczne malowanie porcelany to jedna z najstarszych technik zdobniczych, pozwalająca na uzyskanie niepowtarzalnych efektów. Artysta nanosi farby ceramiczne za pomocą pędzla, tworząc unikatowe, skomplikowane wzory i motywy.
Ręczne malowanie wzorów pozwala na dużą swobodę artystyczną, dzięki której na porcelanie możemy znaleźć zarówno klasyczne motywy kwiatowe, jak i bardziej nowoczesne, geometryczne wzory. Same techniki malowania potrafią zaprzeć dech w piersi! Jedną z najstarszych jest między innymi podszkliwne malarstwo kobaltowe, na którym w dużej mierze opierało się chińskie wzornictwo porcelanowe. Obejmowało ono malowanie specjalnym pędzelkiem czerepów porcelanowych za pomocą specjalnych farb na bazie tlenku kobaltu, która nadawała niebieskiego koloru. Następnie przedmioty spryskiwano jeszcze raz warstwą szkliwa i wypalano w temperaturze 1400 stopni Celsjusza.
Tradycyjnie wyróżniano także czerwone malarstwo podszkliwne, podczas którego wykorzystywano farbę o dużej zawartości tlenku miedzi. Obecnie popularna jest także metoda „fond”, która polega na spryskiwaniu farbą dużych powierzchni – można to przeprowadzić przy użyciu specjalnych pistoletów.
Czy wiesz, że… najstarsze i najbardziej cenione fabryki wytwarzające porcelanę poświęcają wielką uwagę szkoleniu swoich artystów? Może ono trwać nawet kilka lat!
Przenoszenie wzoru za pomocą kalki
Technika przenoszenia wzoru za pomocą kalki pozwala na wykonanie precyzyjnych i detalicznych zdobień na porcelanie. Kalkę z odpowiednim wzorem nakłada się na przedmiot, a następnie artysta nanosi farbę, która przylega do porcelany. Po usunięciu kalki pozostaje na porcelanie precyzyjny wzór, który jest następnie wypalany w piecu, aby utrwalić kolor i trwałość zdobienia.
Porcelana ozdobiona reliefem
Zdobienie porcelany techniką reliefową polega na uformowaniu na powierzchni przedmiotu wypukłego wzoru lub motywu, który dodaje efektu trójwymiarowego. Relief może być wykonany ręcznie lub za pomocą formy, a następnie pokryty farbą i wypalony. Zdobienie reliefowe nadaje porcelanie niezwykłej głębi i oryginalności. Jedną z technik reliefowych jest również estampaż, czyli po prostu… „drapanie”, które polega na fizycznym rzeźbieniu powierzchni porcelany za pomocą specjalnego narzędzia.
Rodzaj powierzchni porcelany a rodzaj zdobień
Same techniki zdobienia porcelany można podzielić na cztery zasadnicze grupy, które stosuje się na porcelanie o różnej powierzchni czy odpornej na różne temperatury. Musimy więc znać:
- Dekoracje podszkliwne, które są jednymi z najstarszych metod zdobienia porcelany. Wykorzystuje się naturalne barwniki, a dekoracje nanosi się ręcznie na porowatą powierzchnię porcelany po jej pierwszym wypalaniu. Następnie wypala się ponownie w wysokiej temperaturze. Można jednak używać jedynie barwników odpornych na gorąco.
- Dekoracje naszkliwne, które nanosi się na glazurę stanowiącą powierzchnię porcelany – dlatego właśnie takie dekoracje wykonuje się dopiero po procesie wypalania, przed którym porcelanę pokrywa się szkliwem bezbarwnym lub kryjącym. Można jednak nałożyć na nie wiele kolorów, jednak warto pamiętać, że każda barwa będzie inaczej reagować z wysokimi temperaturami. Poszczególne odcienie nakłada się więc stopniowo, dlatego bogato zdobiona porcelana może przejść nawet kilka takich procesów. Szczególnie interesująca jest tzw. technika walczących kolorów, która łączy w sobie malarstwo naszkliwne i podszkliwne. Najpierw ozdabia się porcelanę podszkliwnym kobaltem, a po wypaleniu uzupełnia emaliami naszkliwnymi.
- Dekoracje wszkliwne, które przeważnie stosuje się na przedmiotach o dużych wymiarach lub tych, które dwukrotnie były już wypalane. Ten rodzaj dekoracji można przeprowadzić zarówno dzięki ręcznemu malowaniu wzorów, jak i nakładaniem kalki czy metodzie „fond”. Takie porcelanowe przedmioty, jeśli mają być malowane ręcznie, muszą ponownie zostać wypalone w temperaturze 1250 stopni. Ten proces pozwala jednak, by mogły być bardzo wytrzymałe – można je np. myć w zmywarkach.
- Pokrywanie złotem lub platyną, które różni się tym, że zamiast farb wykorzystuje się szlachetny kruszec. Nanosi się go ręcznie i z wyjątkowym pietyzmem, co sprawia, że wykonane w tej sztuce przedmioty są bardzo cenne.
Porcelana z motywem kwiatowym
Prawdziwi miłośnicy porcelanowych produktów wiedzą, że porcelana od wielu lat świetnie łączy się z kwiatowymi motywami. Najstarsze czasy pamiętają jeszcze, kiedy to artyści tworzyli niewyobrażalne dzieła, ozdabiając porcelanę ręcznymi malunkami. Połączenie żywych kolorów i ciekawych barw ukrytych w soczystych kwiatach to motyw, który przede wszystkim kojarzy się z wiosną i letnimi dniami. Kolekcja kwiatowa ozdabiająca stół pozwala poczuć świeżość, radość, a nawet i odprężenie.
Pomysłów i inspiracji na tworzenie zdobień na motywach kwiatowych jest pełno – prawdziwi artyści czerpią je oczywiście prosto z natury. Najczęściej na porcelanie możemy ujrzeć zdobienia takie jak: przepiękne stokrotki, maki, chabry czy różyczki. Najchętniej wybieranym naczyniem do ozdób są talerze i filiżanki w kwiaty.
Tak naprawdę wszystkie motywy kwiatowe w kunsztowny sposób łączą się z porcelaną, dlatego właśnie ten rodzaj zdobienia jest tak chętnie wybierany od wielu, wielu lat i nieustannie gości na eleganckich stołach na przykład pod postacią filiżanek w kwiaty.
Zdobienia porcelany inspirowane orientalnymi motywami
Orientalne zdobienia są coraz bardziej popularne, bo pozwalają nam przenieść się prosto do Japonii – kraju, z którego wywodzi się tradycja picia herbaty. Metod nanoszenia zdobień orientalnych na porcelanowe filiżanki, talerze czy kubki jest wiele: najczęściej możemy spotkać się z użyciem kalki oraz fond. Naniesione motywy na porcelanę są później wypalane w specjalnym piecu, który pozwala uzyskać oczekiwany efekt.
Wyroby przede wszystkim wyróżniają się niezwykłym designem i klasą, zazwyczaj utrzymane są w stonowanej tonacji, która sama w sobie jest niezwykle elegancka. Rzec można nawet, że każda filiżanka jest swego rodzaju dziełem, które przełamuje tradycyjne wzory i zdobienia.
Zdobienie porcelany złotem
Tradycyjne pozłacane zdobnictwo kojarzy nam się przede wszystkim z przepychem, elegancją i kunsztem. Nic dziwnego, ten rodzaj porcelany właśnie taki jest. Od wielu lat używa się tego rodzaju zdobień, które świetnie łączą się z całą fakturą porcelany. Do zdobienia porcelany używa się przede wszystkim złota matowego, które swój blask uzyskuje poprzez specjalne polerowanie. Ten rodzaj zdobienia porcelany spodoba się przede wszystkim osobom, które cenią sobie niezwykłą klasę.
Porcelanowe przedmioty zdobione są oczywiście zazwyczaj w sposób delikatny – najczęściej zauważyć możemy pozłacane brzegi, wylewki, stópki czy uchwyty. Aby złocenie było jeszcze bardziej precyzyjne, zdobienie wykonuje się ręcznie. Wówczas należy jednak pamiętać, że cena takiego produktu będzie znacznie podwyższona.
Popularne, choć nie tak bardzo, jest również złocenie porcelany wklęsło-wypukłej, której wzór uzyskuje się poprzez działanie specjalnym kwasem. Powstałe wyżłobienia są następnie złocone, a dzięki temu porcelana staje się niezwykle oryginalna i kunsztowna.
Porcelana zdobiona złotem to synonim luksusu i elegancji, często spotykana na uroczystych przyjęciach czy wystawnych salonach. Pozłacane zdobienia doskonale komponują się zarówno z klasycznymi, jak i nowoczesnymi aranżacjami wnętrz, podkreślając wyjątkowość porcelanowych przedmiotów. Szczególnie dobrze prezentują się inkrustowane złotem filiżanki do kawy.
Zdobienia porcelany stanowią istotny element podkreślający jej niezwykły urok i estetykę. Wybierając jedną z odpowiednich technik zdobienia porcelany i stawiając na wyjątkowy motyw zdobienia, można dopasować porcelanę do różnych stylów i upodobań. Od klasycznych wzorów kwiatowych, przez orientalne inspiracje, aż po luksusowe złocenia – dla każdego coś dobrego! Te różnorodne techniki i motywy sprawiają, że porcelana może stać się prawdziwym dziełem sztuki, wzbogacając wnętrza swoją niezwykłą prezencją.
